Jan Śniadecki – Patron Szkoły i Wielki Polak
Jan Śniadecki, właściwie Jan Chrzciciel Władysław Śniadecki urodził się w rodzinie mieszczańskiej, 29 sierpnia 1756 roku w Żninie, jako syn Jędrzeja i Franciszki z Giszczyńskich. Był drugim z czworga synów Państwa Śniadeckich. Jan Śniadecki miał równie wybitnego brata – Jędrzeja Śniadeckiego. Jednym z najciekawszych odkryć Jędrzeja Śniadeckiego było wynalezienie pierwiastka ,,west” o liczbie atomowej 44. Pracując nad teorią procesów rozpuszczania w 1808 roku, ogłosił znamienitą ,,Rozprawę o nowym metalu w surowej platynie odkrytym”, w której oznajmił istnienie Vestium – łacińska nazwa pierwiastka.
Jan Śniadecki był astronomem, matematykiem, filozofem, geografem, pedagogiem, krytykiem literackim i teoretykiem języka, autorem kalendarzy i poetą. Był polihistorem, czyli osobą o rozległej wiedzy z wielu dziedzin nauki. Przez wiele lat był związany z Krakowem – najpierw jako student Akademii Krakowskiej, a następnie profesor i jej wykładowca. Jego życie i dokonania są niezwykle inspirujące dla nas wszystkich, a jego wkład w rozwój nauki i kultury polskiej jest nieoceniony.
Od 1819 roku Śniadecki zaczął krytykować rodzący się romantyzm. Upatrywał w nim powrotu do ciemnoty i zabobonności. Krytyka nie pozostała bez odzewu. Naukowy światopogląd Śniadeckiego skrytykował Mickiewicz w balladzie ,,Romantyczność”, pisząc: „Czucie i wiara silniej mówi do mnie/ Niż mędrca szkiełko i oko”.
Śniadecki studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz w Paryżu. Był rektorem Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego, członkiem Komisji Edukacji Narodowej, dyrektorem obserwatoriów astronomicznych w Krakowie i Wilnie. Panuje powszechna opinia, że należy do największych uczonych epoki polskiego oświecenia. Swego czasu uchodził za myśliciela znakomitego, a nawet genialnego. To on opracował polską terminologię matematyczną i astronomiczną, a także sprawną organizację oświaty.
Jednym z najważniejszych osiągnięć Jana Śniadeckiego było stworzenie najlepszego wówczas podręcznika algebry, który odegrał kluczową rolę w edukacji wielu pokoleń Polaków. Był także pionierem w dziedzinie astronomii, zajmując się m.in. badaniem ruchu planet i gwiazd. Jego prace filozoficzne dotyczyły zagadnień związanych z poznaniem, nauką i etyką. Odkrył, niezależnie od Heinricha Wilhelma Olbresa planetoidę Pallas. Był też popularyzatorem nauki: napisał popularnonaukową rozprawę dotyczącą teorii heliocentrycznej Kopernika. Wraz z młodszym bratem, Jędrzejem, w 1784 roku (a więc w rok po pionierskim locie braci Montgolfier) zbudował jeden z pierwszych na ziemiach polskich balonów. Na cześć uczonego została nazwana jedna z planetoid: (1262) Śniadeckia oraz krater na Księżycu: Śniadecki.
Jan Śniadecki był nie tylko wybitnym naukowcem, ale także aktywnym działaczem społecznym i patriotą. Patriotą był nie tylko z mowy, ale i z czynu. W czasie powstania kościuszkowskiego objął funkcję członka komisji odpowiedzialnej za zbiórkę funduszy i prowiantu oraz rekrutację do powstańczej armii. Jako jeden z nielicznych nie został objęty amnestią przez władze zaborcze. Brał udział w pracach Komisji Edukacji Narodowej, zajmującej się reformą szkolnictwa w Polsce. Był również członkiem wielu towarzystw naukowych i kulturalnych, propagując idee oświecenia i postęp naukowy.
Ostatecznie przeszedł na emeryturę 3 listopada 1824 roku i tym samym po 49 latach pracy publicznej odsunął się w cień. Po przejściu na emeryturę w r. 1824 opuścił Wilno i przeniósł się do wsi Jaszuny, do posiadłości córki swojego brata Jędrzeja, Zofii Balińskiej, i tutaj umarł, na osiem dni przed wybuchem powstania listopadowego, 21 listopada 1830 r. Według ostatniej woli ciało jego zostało pochowane w Jaszunach.
Dla nas, uczniów naszej szkoły, Jan Śniadecki jest wzorem mądrości, pracy naukowej i patriotyzmu. Jego życie i dokonania pokazują, jak wiele można osiągnąć dzięki pasji, determinacji i ciężkiej pracy. Jesteśmy dumni, że nasza szkoła nosi imię tak wybitnej postaci polskiej nauki i kultury.
Tekst: Wiktoria Godlewska
Opieka naukowa: Pani Wioletta Paszkowska
